راهکار‌های افزایش شیر در گاو یکی از موضوعاتی است که همواره دامداران به دنبال آن هستند تا بتوانند با استفاده از روش‌های مختلف نسب به افزایش تولید شیر گاو زنده اقدام نمایند. با توجه به حجم شیردهی گاو‌ها در طول دوره شیردهی و سود عاید از این امر، طبیعی است که دامداران به دنبال روش‌های افزایش میزان شیر و در نتیجه افزایش درآمد و تولید فرآورده‌های لبنی باشند. در ادامه به معرفی چندین روش موثر و قابل قبول در رابطه با این موضوع می‌پردازیم.
آنچه می خوانید
روش‌های موثر برای افزایش شیر گاو
همانطور که می‌دانید گاو‌ها در نژاد‌ها و انواع مختلفی با نام‌های متنوع قرار دارند و بنا به خصوصیات و ویژگی‌هایی که دارند در دسته بندی گوشتی یا شیری قرار می‌گیرند. در ابتدا باید به این نکته توجه داشته باشید که گاو‌هایی با نژاد کاملا گوشتی در مقایسه با گاو‌های شیری یا گوشتی-شیری همواره شیر کمتری تولید خواهند کرد و نباید از گاو گوشتی انتظار تولید شیر به مقدار زیاد را داشت و راهکار‌های معرفی شده مختص گاو‌هایی از نژاد گوشتی- شیری همچون گاو نجدی یا کاملا شیری می‌باشد.
هدف اصلی از پرورش گاو، تولید شیر در مقیاس زیاد و فروش آن و یا بهره وری در جهت تولید لبنیات و … است. بنابراین اگر در نژاد‌های شیری، میزان تولید شیر کاهش یابد بدون شک دامدار متضرر خواهد شد و به دنبال راهکار‌هایی برای افزایش تولید شیر خواهد بود که در ادامه به بررسی دقیق‌تر این موضوع و مباحث پیرامون آن خواهیم پرداخت.
علل کاهش تولید شیر گاو
شاید اولین عامل در کاهش تولید شیر گاو که به ذهن هر شخصی خطور می‌کند این باشد که مربوط به نوع خوراک و مقدار آن می‌باشد. اما باید گفت که علاوه بر این مورد عوامل دیگری نظیر بیماری‌هایی همچون اسیدوز، کتوز و تب و … و حتی شرایط محیط، رفتار انسان با دام و … در این امر موثر هستند و در سوی دیگر نوع علوفه و خوراک نیز بسیار موثر هستند.
تاثیر نوع خوراک بر میزان تولید شیر گاو
نوع خوراک تاثیر بسزایی در میزان تولید شیر دارد به گونه‌ای که با مصرف هر نوع ماده غذایی ممکن است تاثیرات مثبت و برعکس شاید تغییرات منفی در سیستم بدنی گاو به وجود بیاید و تاثیرات آن متوجه میزان تولید شیر شود. برای مثال در شکمبه گاو حدود 10 میلیارد میکروارگانیسم وجود دارد که ورود هر نوع ماده غذایی میتواند بر میزان جمعیت این میکروارگانیسم‌ها تاثیر گذار باشد.
در مواردی دامداران برای افزایش تولید شیر و از جهت نبود علوفه غنی همچون یونجه و … از مواد شیمیایی همچون کنسانتره به مقدار بسیار بسیار زیاد استفاده می‌کنند که ممکن است تغییرات ناگهانی این مقدار کنسانتره در کوتاه مدت سبب افزایش شیر شود، اما مطمئنا در دراز مدت سبب کاهش شیر و آسیب به میکروارگانیسم‌ها در بدن گاو می‌شود.
تولید شیر در گاو پس از زایمان
گاو پس از زایمان با افزایش مقدار شیر جهت برطرف کردن نیاز گوساله خود روبرو خواهند شد که باید با در نظر داشتن نحوه مراقبت از گوساله تازه متولد شده و دقت در میزان تولید شیر گاو، سبب کاهش میزان تولید شیر نشوید. افزایش شیر گاو بعد از زایمان تا 4 ماه بعد ادامه خواهد داشت و از آن به بعد میزان تولید کمی کاهش پیدا می‌کند. در این مواقع باید به جیره غذایی توجه داشته باشید تا گاو دچار بیماری نشود، چرا که بسیاری از بیماری‌ها وجود دارند که بعد از زایمان به وجود می آیند و می‌توان با در نظر داشتن تغذیه و رژیم غذایی مناسب از بروز آنها جلوگیری کرد.
روش‌های افزایش شیر بعد از زایمان گاو
بعد از زایمان و گذشت حدود 4 ماه از تولد گوساله باید با در نظر داشتن تغذیه مناسب برای گاو، از بروز بیماری‌ها جلوگیری نمایید و مانع از قطع تولید شیر نیز شوید. در این رابطه باید میزان مصرف کنسانتره به تدریج روزانه بین 4 تا 8 کیلوگرم افزایش یابد. توجه داشته باشید که کیفیت کنسانتره مصرفی نیز بسیار مورد اهمیت است. بهتر است در کنار استفاده از کنسانتره از موارد دیگری نظیر پودر ماهی، پودر چربی، پسماند خشک صنایع تقطیری، ملاس، گلوتن ذرت و پروبیوتیکها، مخمرها، بافرها، مکملهای معدنی و ویتامین و … نیز استفاده نمایید.
خوراندن نیاسین به گاو در طول روز نیز میتواند بر عدم ابتلا به بیماری و همچنین افزایش میزان تولید شیر موثر باشد. همچنین در نظر داشتن مکانی مناسب با تهویه و فضا آزاد بسیار حائز اهمیت می‌باشد.
افزایش دفعات شیر دوشی
به صورت کلی در هر شبانه روز، عمل شیر دوشی برای هر گاو دو بار صورت می‌گیرد که فاصله زمانی بین هر دوشش میتواند 12 و یا 10 الی 14 و … باشد. اما طبق تحقیقات انجام شده می‌توان گفت که افزایش دفعات شیردوشی از دو بار به سه بار میتواند تاثیرات مثبت زیادی بر میزان تحریک گاو برای تولید شیر بیشتر داشته باشد.
افزایش تعداد خوراک دهی
بهتر است تعداد خوراک دهی به گاو بیشتر باشد تا اینکه در دو یا سه وعده مقدار زیادی علوفه و خوراک به دام بدهید. افزایش تعدا دفعات خوراک دهی میتواند سبب شود تا گاو وقت بیشتری را در کنار آخور سپری کند و در نتیجه میل بیشتری به خوردن دارد . در صورتی که اگر در وعده‌های کمتر میزان علوفه زیادی را به گاو بدهید، میزان افزایش تولید چربی بیشتر خواهد شد و مسلما این کار علاوه بر کاهش میزان تولید شیر سبب بروز بیماری‌ها و مشکلات دیگری نیز خواهد شد.
افزایش کیفیت مواد خوراکی
توجه داشته باشید که تنها افزایش تعداد دفعات خوراک دادن مهم نیست، چه بسا شما علوفه بی ارزش و بی کیفیتی را چندین بار به گاو بدهید، مسلما هیچ تاثیری در افزایش میزان تولید شیر نخواهد داشت. برای مثال علوفه با کیفیت و مناسب دارای رطوبت کافی و طعم و بوی مناسب جهت تغذیه می‌باشد تا سبب شود گاو نسبت به نشخوار کردن و تغذیه بیشتر تحریک شود.
راهکار‌های افزایش تولید شیر در گاو و عوامل تاثیر گذار در شیردهی گاو و … در این مقاله به صورت کامل مورد بررسی قرار گرفت تا در صورت مواجه شدن با کاهش تولید شیر گاو، بتوانید از این راه‌ها در جهت افزایش میزان تولید بهره ببرید.
